Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Özel Gereksinimlilik: Amaçlar Özel Gereksinimliliği Nasıl Kapsar?

Öğr. Gör. Dr. İrem Altan Aksu

DOI: https://doi.org/10.61150/gedikyay.240409

s.170-190

Bu çalışmada özel gereksinimli bireyler kavramı geniş bir yelpazeyi temsilen kullanılmaktadır: Görmede, konuşmada, işitmede, ortopedik/motor becerilerde yetersizlik yaşayan; yaygın gelişimsel bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme bozukluğu, anlıksal yetiyitimi gibi tanıları olan; uzun süreli hastalıkları olan, kromozomal farklılıkları olan, üstün yetenekli grubunda yer alan, iki kere farklı olan, bağımsız olarak ihtiyaçlarını karşılamakta fiziksel veya zihinsel sebepler dolayısıyla engellenen bireyleri kapsamaktadır.

Kaynakça

• Aköğretmen, M., ve Orhan, S. (2020). Engelli istihdamında bir alternatif olarak engelli girişimciliği. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 236–256.
• Aksoy, F. (2014). Özel eğitim sınıflandırmaları. A. Ardıç (Ed.), Bireysel farklılıklar içinde (1. bs., ss. 89–130). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Aktaş, F. N. (2023). Görme engelli öğrencilerin denklem ve eşitsizlik kavramlarına ilişkin düşüncelerinin incelenmesi. Educational Academic Research, 47(1), 68–79. https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2022.1053094
• Akyıldız, N. A. (2024). Engellilerin çalışma yaşamı üzerine kavramsal bir değerlendirme. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(31), 77–90.
• Altan Aksu, İ. (2024). Fiziksel aktivite programının özel gereksinimli çocukların gelişimi, erken okuryazarlık becerileri, çalışma belleği ve ebeveynlerin algıladıkları sosyal destek üzerindeki etkileri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• American Psychological Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5. bs.). (E. Köroğlu, Ed.). Ankara: HYB Yayınları.
• Artar, T. M. (2019). Zihin yetersizliği olan bireylerin istihdamı ve sürdürülebilir çalışma yaşamı. A. Cavkaytar ve A. Kaya (Ed.), Zihin yetersizliği olan yetişkinler içinde (1. bs.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Bektaş, B., ve Develi, A. (2020). Engelli bireylerin erişilebilirlik sorunu: Destekler, eksiklikler. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(3), 179–191.
• Berkün, S. (2019). Toplumsal yaşama tam katılım için erişilebilir kentler: Zonguldak örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 3(3), 43–52.
• Birdir, K., Dalgıç, A., ve Kale, A. (2014). Antalya ve Mersin plajlarında yapılan düzenlemelerin erişilebilirlik kapsamında incelenmesi. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, 145–158.
• Bulut, S., ve Karaman, H. B. (2018). Engelli bireylerin cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1–25. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.382961
• Burcu, E. (2004). Görme özürlü öğrencilerin eğitimlerine ilişkin düşünceleri ve sorunları: Ankara örneği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 4(2), 23–47.
• Çağlar, S. (2012). Engellilerin Erişebilirlik hakkı ve Türkiye’de erişebilirlikleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(2), 541–598. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001666
• Çınar, H., Arslan, A., Öztürk, A., ve Bülbül, R. (2015). Kamu binaları: Engellilerin donatı ve mobilya kullanımına yönelik yaşam analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 329–337.
• Dicle, A., ve Toprak, T. (2020). Engellilerin kent içindeki mobilitesi: Kadıköy ve Üsküdar ilçelerinde erişilebilirlik çalışmaları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 3(1), 81–94.
• Dünya Sağlık Örgütü (2011). Dünya Engellilik Raporu Yönetici Özeti. www.who.int
• Eliöz, M., Tekin, A., Çebi, M., ve Akbuğa Ekrem. (2017). Engelli bireylerin yoksulluk ile mücadelesinde girişimcilik ve girişimciliğin önündeki engeller. Kesit Akademi Dergisi, 3(10), 570–585.
• Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni (2021). Ankara.
• Eren, Ö., ve Mizrahitokatlı, C. M. (2020). İnsani gelişim endeksinin Abraham Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı çerçevesinde tekrar değerlendirilmesi. R&S – Research Studies Anatolia Journal, 3(1), 48–62. https://doi.org/10.33723/rs.646883
• Erten, Ş. (2019). 2030 sürdürülebilir kalkınma gündemi ve engelliler: Güçlendirme kavramı çerçevesinde bir değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 890–902.
• Erten, Ş., ve Aktel, M. (2020). Engellilerin erişilebilirlik hakkı: Engelsiz kent yaklaşımı çerçevesinde bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 898–912. https://doi.org/10.21076/vizyoner.691690
• Kamanlıoğlu, M. (2007). Feminist perspektifte özürlü kadına bakışın sosyolojik değerlendirmesi üzerine kuramsal bir çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karataş, K. (2001). Engellilerin topluma kazandırılması. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 5(29), 10-19.
• Kırcaali-İftar, G. (2019). Otizm spektrum bozukluğuna genel bakış. E. Tekin-İftar (Ed.), Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar ve Eğitimleri içinde (7. bs., ss. 1-24). Ankara: Vize Akademik.
• Köksal, G. (2012). Engellilerde beslenme. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2023). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim. http://www.meb.gov.tr adresinden erişildi.
• Orhan, S. ve Özkan, E. (2020). Engelli kadın olmak. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 1-19.
• Öz, A. Ş. (2020). Bir özel eğitim kategorisi olarak öğrenme güçlüğü. A. Ataman ve E. R. Özmen (Ed.), Öğrenme Güçlüğü ve Özel Yetenek içinde (1. bs., ss. 1-20). Ankara: Vize Akademik.
• Özata, M. ve Karip, S. (2017). Engelli bireylerin sağlık hizmetleri kullanımında yaşadıkları sorunlar: Konya örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(4), 409-427.
• Roleska, M., Roman-Urrestarazu, A., Griffiths, S., Ruigrok, A. N. V., Holt, R., van Kessel, R., … Czabanowska, K. (2018). Autism and the right to education in the EU: Policy mapping and scoping review of the United Kingdom, France, Poland and Spain. PLoS ONE, 13(8). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0202336
• Sak, U., Çitil, M., Atbaşı, Z., Özdemir, C., Polatoğlu, Y., Şen, R., ve Onat, R. (2020). Türkiye’de özel eğitim hizmetleri. U. Sak ve S. Toraman (Ed.). Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Sarıca, A. D. (2019). Zihin yetersizliği ile ilgili temel kavramlar, sınıflandırma, nedenler görülme sıklığı. Ü. Şahbaz (Ed.), Zihin Yetersizliği ve Otizm Spektrum Bozukluğu içinde (1. bs., ss. 37-62). Ankara: Vize Akademik.
• Şahbaz, Ü. (2019). Otizm spektrum bozukluğu (OSB) ile ilgili temel kavramlar, sınıflandırma, nedenler görülme sıklığı. Ü. Şahbaz (Ed.), Zihin Yetersizliği ve Otizm Spektrum Bozukluğu içinde (1. bs., ss. 142-156). Ankara: Vize Akademik.
• Şimşek Öner, A. A. (2024). Engelli Kadınlar için engelsiz adalet mümkün mü? Adalete erişim hakkı çerçevesinde bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1), 85-115. https://doi.org/10.54704/akdhfd.1463542
• Tekin, H. H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531-1548. https://doi.org/10.33206/mjss.479132
• Tiyek, R., Eryiğit, B. H. ve Baş, E. (2016). Engellilerin erişilebilirlik sorunu ve TSE standartları çerçevesinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 225-261.
• Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021). 2030 Engelsiz Vizyon Belgesi. Ankara.
• Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü. (2024). İstatistik bülteni. Ankara.
• Türkiye Sağlık Araştırması. (2022). www.tuik.gov.tr adresinden erişildi.
• Uçar-Rasmussen, M. ve Yıkmış. A. (2020) Özel gereksinimli çocukların mesleki eğitim ve istihdamına yönelik annelerin görüşlerinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 324-345. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.14m
• Wolbring, G., & Rybchinski, T. (2013). Social sustainability and its indicators through a disability studies and an ability studies lens. Sustainability (Switzerland), 5(11), 4889-4907. https://doi.org/10.3390/su5114889
• Yavuz, M. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar. Y. Çıkılı ve M. Yavuz (Ed.), Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları içinde (1. bs., ss. 13-40). Ankara: Eğiten Kitap.